Juana de Ibarbourou

Jaio zen Melo-n (Uruguai) 1892ko martxoaren 8an eta hil zen Montevideon 1979ko uztailaren 15ean.

Jaio zen 189an, nahiz eta berak esan zuen jaio zela 1895ean. Bere egiazko izena “Juana Fernández Morales” zen, baina “Juana de Ibarbourou” izenez ezagunagoa da, hartu zuen bere senarraren abizena, bere senarra Capitán Lucas Ibarbourou zen, ezkondu zen hogei urte zituenean. Bere aita Galiziakoa zen, jaio zen Lourenzá-n, Lugo-n, eta Lourenza-ko udaleko liburutegia, “Juana De Ibarbourou” deitzen da, Juanaren omenez.

“Academia de Letras Uruguaya”ko kidea zen (1947), eta 1959an Uruguaiko literaturako saria irabazi zuen (sari hau eman zen lehenengo aldia izan zen)

Bere literatur lanak modernistak dira eta amatasunari, edertasunari eta naturari buruz dira. 1937an Tacuarembo herrian bizi izan sei hilabetez, bertakoek gonbidatuta.

Bere lehenengo hiru liburuak estilo modernistakoak ziren: “Las lenguas de diamante” (1919), “El cántaro fresco” (1920) eta “Raíz salvaje” (1922). Liburuek nazioarteko oihartzuna daukate, eta beste hizkuntza batzuetara itzulita daude. Eta beste hizkuntza batzuetara itzuli dituzte.

Bere izengoitia zen “Juana de América”.

Montevideon hil zen 1979ko uztailaren 15ean, 87 urte zituela.

Literatur lanak:

Olerkigintza:

• Las lenguas de diamante (1919)
• Raíz salvaje (1922)
• La rosa de los vientos (1930)
• Perdida (1950)
• Azor (1953)
• Mensaje del escriba (1953)
• Romances del Destino (1955)
• Angor Dei (1967)
• Elegía (1968)

Prosa:

• Cántaro fresco (1920)
• Ejemplario (1928, umeentzat liburua)
• Loores de Nuestra Señora (1934)
• Estampas de la Biblia (1934)
• Chico Carlo (1944, autobiografiari buruz ipuinak)
• Los sueños de Natacha (1945, umeentzat antzerkia)
• Canto Rodado (1958)
• Juan Soldado (1971, hamazortzi ipuinko bilduma)

Idea Vilariño

Idea Vilariño 1920ko abuztuaren 18an jaio zen Montevideon eta bertan hil zen 2009ko aprilaren 28an.

Olerkaria, saio-idazlea, itzultzailea, eta literatur- kritikaria zen, uruguaitarra, “Generación del 45” idazle-taldeko kidea zen, Juan Carlos Onetti, Mario Benedetti, Sarandy Cabrera, Carlos Martínez Moreno, Ángel Rama, Carlos Real de Azúa, Carlos Maggi, Alfredo Gravina, Mario Arregui, Amanda Berenguer, Humberto Megget, Emir Rodríguez Monegal, Gladys Castelvecchi y José Pedro Díaz, besteak beste, elkarrekin zeuden talde honetan.

Bere lehenengo olerki-lana "La suplicante" deitzen zen, eta argitaratu zen 1945ean. hurrengo urterako nazioartean ezaguna egin zen eta sari asko irabazi zituen.

Hezkuntza-literatur irakaslea zen 1952tik 1973 arte (Uruguaiko azken diktadura hasi arte). Diktadura bukatutakoan Uruguaiko literatur katedra lortu zuen, Errpublikako Unibersitatean (Giza eta Hezkuntza-zientzien Fakultatean).

Uruguaiko Herriko musikako abestiak egin zituen, famatuenak dira: "A una paloma" (Daniel Viglietti), "La canción y el poema" (Alfredo Zitarrosa), "Los orientales" eta "Ya me voy pa la guerrilla" (Los Olimareños).

Bere itzulpenak famatuak dira, adibidez Shakespeare antzerkiak, etab.

Bere literatur lanak beste hizkuntza batzuetara itzuli dituzte.

Montevideon hil zen 2009ko aprilaren 28an, hesteko kirurgian 88 urte zituenean.

Literatur lanak:

Olerkigintza:

• La suplicante (1945)
• Cielo Cielo (1947)
• Paraíso perdido (1949)
• Por aire sucio (1950)
• Nocturnos (1955)
• Poemas de amor (1957)
• Pobre Mundo (1966)
• Poesía (1970)
• No (1980)
• Canciones (1993)
• Poesía 1945 - 1990 (1994)
• Poesía completa (2002)

Saiakerak

• Grupos simétricos en la poesía de Antonio Machado (1951)
• La rima en Herrera y Reissig (1955)
• Grupos simétricos en poesía (1958).
• Las letras de tango (1965)
• El tango cantado (1981)

Itzulpenak

• Guillermo Enrique Hudson: La tierra purpúrea, 1980.
• Guillermo Enrique Hudson: Allá lejos y hace tiempo, 1980.

Hori Nire nekea nire larritasuna nire alaitasuna nire izu-ikara nire apaltasuna nire gau guztiak mila bederatziehun eta hogeita hamar urtearen nire mina nire zentzua nire bihurrikeria. Nire destaina nire ankerkeria eta nire atsekabea nire utzikeria nire negarra nire hilzoria nire jaraunspen utziezin eta mingarria nire oinazea hitz batean nire bizitza xumea. Idea Villariño

Eso Mi cansancio mi angustia mi alegría mi pavor mi humildad mis noches todas mi nostalgia del año mil novecientos treinta mi sentido común mi rebeldía. Mi desdén mi crueldad y mi congoja mi abandono mi llanto mi agonía mi herencia irrenunciable y dolorosa mi sufrimiento en fin mi pobre vida. Idea Villariño